۳۱— غذاهای فوقِ فرآوری شده: قاتل خاموش یا سوء تفاهم بزرگ؟

پادکست علمی نکسوس

آیا غذاهای فوق فرآوری شده واقعاً اینقدر مضر هستند؟ در این قسمت ۳۱ از پادکست نکسوس، به بررسی علمی این موضوع می‌پردازیم که آیا باید نگران مصرف غذاهای فرآوری شده باشیم یا خیر. از پیتزاهای یخ‌زده و ناگت‌های مرغ گرفته تا ماست‌های طعم‌دار و نان‌های صنعتی، غذاهای فوق فرآوری شده بخش بزرگی از رژیم غذایی مدرن را تشکیل می‌دهند. اما آیا این غذاها واقعاً به همان اندازه که گفته می‌شود برای سلامتی ما مضر هستند؟

در این اپیزود، با آخرین یافته‌های علمی در مورد اثرات غذاهای فوق فرآوری شده بر سلامتی آشنا می‌شویم. خواهیم شنید که چگونه محققان در تلاشند تا ارتباط بین مصرف این غذاها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند چاقی، دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی عروقی و حتی افسردگی را درک کنند.

در این اپیزود خواهید شنید:

• در مورد سیستم NOVA، سیستمی که غذاها را بر اساس میزان فرآوری آن‌ها طبقه‌بندی می‌کند، بیشتر بدانید.
• تاثیرات غذاهای فوق فرآوری شده بر میزان کالری مصرفی، سرعت غذا خوردن و حتی میکروبیوم روده را بررسی کنیم.
• نظرات مختلف دانشمندان و متخصصان تغذیه را در مورد این موضوع بشنویم و بفهمیم که آیا واقعاً باید غذاهای فوق فرآوری شده را به طور کامل از رژیم غذایی خود حذف کنیم یا خیر.
• راهکارهایی عملی برای انتخاب غذاهای سالم‌تر و کاهش مصرف غذاهای فوق فرآوری شده در زندگی روزمره یاد بگیریم.

این قسمت از پادکست نکسوس برای همه کسانی که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند و می‌خواهند انتخاب‌های آگاهانه‌تری در مورد تغذیه خود داشته باشند، مفید خواهد بود. پس با ما همراه شوید تا با نگاهی علمی و دقیق، به این سوال پاسخ دهیم که آیا واقعاً باید از غذاهای فوق فرآوری شده ترسید؟

توضیح کلمات تخصصی به کار رفته در این اپیزود:

• غذاهای فوق فرآوری شده (ultra-processed foods): «مواد غذایی که آنقدر فرآوری شده‌اند که دیگر در محصول نهایی قابل تشخیص نیستند.
• گمیکروبیوم روده: به مجموعه باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌هایی گفته می‌شود که در دستگاه گوارش زندگی می‌کنند. میکروبیوم روده نقش مهمی در هضم غذا، تولید ویتامین‌ها، تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت عمومی بدن دارد.
• شاخص توده بدنی (BMI): شاخصی است که با استفاده از قد و وزن افراد، میزان چاقی یا لاغری آن‌ها را تخمین می‌زند.
• کوتاه زنجیره اسیدهای چرب: این ترکیبات توسط باکتری های روده بزرگ تولید می شوند. نقش مهمی در تنظیم قند خون و بهبود واکنش بدن به انسولین دارند.
• GLP-1: هورمونی است که باعث سیری می شود.

منبع خبر:

Are ultra-processed foods really so unhealthy? What the science says, Nature 645, 22-25 (2025)

منابع اشاره شده در این اپیزود:

1. Public Health Nutr. 12, 729–731 (2009) (Public Health Nutr., 2009)
2. BMJ 383, e075294 (2023) (BMJ, 2023)
3. BMJ 384, e077310 (2024) (BMJ, 2024)
4. BMJ 385, e078476 (2024) (BMJ, 2024)
5. Mædica 14, 402–407 (2019)
6. Nutrients 14, 23 (2022) (Nutrients, 2022)
7. Nature Med. https://doi.org/10.1038/s41591-025-03842-0 (2025) (Nature Medicine, 2025)
8. Public Health Nutr. 22, 936–941 (2019) (Public Health Nutr., 2019)
9. Cell Metab. 30, 67–77 (2019) (Cell Metabolism, 2019)
10. Nature Food 4, 144–147 (2023) (Nature Food, 2023)
11. Obesity 27, 1761–1768 (2019) (Obesity, 2019)
12. Am. J. Clin. Nutr. 100, 123–151 (2014) (American Journal of Clinical Nutrition, 2014)
13. Am. J. Clin. Nutr. 116, 244–254 (2022) (American Journal of Clinical Nutrition, 2022)
14. Nature Commun. 14, 3161 (2023) (Nature Communications, 2023)
15. Cell Metab. 37, 616–628 (2025) (Cell Metabolism, 2025)
16. Adv. Nutr. 14, 718–738 (2023) (Advances in Nutrition, 2023)
17. Eur. J. Clin. Nutr. 76, 1245–1253 (2022) (European Journal of Clinical Nutrition, 2022)
18. Curr. Nutr. Rep. 13, 23–28 (2024) (Current Nutrition Reports, 2024)

تصویر روی کاور:

غذاهای فوق فرآوری شده، از جمله بسیاری از تنقلات موجود در قفسه های سوپرمارکت، معمولا چربی، نمک و شکر بالایی دارند.

منبع تصویر: Guillaume Souvant/AFP via Getty