سنجش تاریخ‌نگاری اسلامی| جلسهٔ دوم: قسمت دوم

پادکست فارسی نقدآگین

سنجش تاریخ‌نگاری اسلامی (جلسه دوم: قسمت دوم)

مصاحبهٔ اختصاصی نقدآگین با دکتر محسن بنائی؛ نویسندهٔ کتاب «مغاک تیرهٔ تاریخ»

🔻پرسش‌هایی که در این جلسه پاسخ داده می‌شوند:

۱- طرح دنبالهٔ نقد دوم #ایمان_سلیمانی_امیری: ما موارد منفی‌ای بسیاری از بنی‌امیه و بنی‌عباس و اخلافشان در سیره‌نویسی‌های اسلامی می‌بینیم؛ از سوی دیگر، نقاط مثبت برجسته‌ای در اخلاف این حکام، در تاریخ‌نگاری اسلامی نمی‌یابیم؛ پس نمی‌توان تاریخ اسلام را تاریخی نامعتبر و برساختهٔ حکومت اموی و عباسی دانست.

✅ دکتر محسن بنائی پس از پاسخی اجمالی به این نقد، به بیان چرایی بی‌اعتباری جدی احادیث و جعل شدنشان برای حل مشکلات روز نظام سیاسی هر دوره می‌پردازد؛ مثال جالبی که طرح می‌کند، حدیث «پذیرش هدیه و رد صدقه توسط محمد بن عبدالله» است که شخصن در علت ساختن این حدیث تحقیق کرده است. در ادامهٔ توضیح و تبیین چرایی شکل‌گیری این حدیث، نکتهٔ جالبی پیرامون #سادات و دیوانی که بنی‌عباس برای تعیین سادات اصلی ایجاد کرده بود، طرح می‌شود.

دکتر بنائی در ادامه با ذکر مثال‌های تاریخی متعدد از امپراتوری زمان داریوش تا عبدالملک مروان، صفویه و ترکیه، به یک اصل در ساخت هر امپراتوری جدید می پردازد؛ تغییر خط، زبان و دین برای ساخت نقطهٔ صفر و ایجاد نوعی گسست از گذشته در حافظهٔ تاریخی. درحالی که اگر به تاریخ اسلامی رجوع کنیم، دلیل تغییر خط در زمان عبدالملک مروان، یک امر خارج از عقل سلیم دانسته شده است.

سپس او تصویری از قبة الصخره نشان می‌دهد و تحریفی که مأمون در نوشتار روی این بنا ایجاد کرده را بیان می‌کند.

مثال دیگری که بنائی از حجم تحریفات تاریخی طرح می‌کند، کتاب «پرنس دالگورکی» است که جز خود شخصیت تاریخی‌اش، کل وقایع کتاب جعل و خیال‌پردازی شیعیان برای سرکوب بابیان و بهاییان بوده است.

وقتی ما با این حجم از تحریف در تاریخ متأخرتر روبروییم، چطور می‌توانیم به کتب تاریخ پیرامون اسلام صدر که ده‌ها بار ویرایش شده‌اند، اعتماد کنیم؟

۲- طرح مجدد سؤال سلیمانی امیری، پیرامون مخاطبان غیر مسیحی و امی قرآن

✅ بنائی ادعایش را تبیین می‌کند و به ابهامات جدی قرآن در نقل اسامی و داستان‌ها می‌پردازد؛ و اینکه مخاطبان قرآن نمی‌توانسته‌اند مردمی بی‌خبر از این همه اسم و داستان باشند که در قرآن بشکلی بسیار اجمالی و بدون طول و تفضیل موجود در بایبل یهودیان و مسیحیان آمده است.

۳- علی/عمر در تواریخ غیر اسلامی حضوری دارند؟

✅ پس از پاسخ به این پرسش، دکتر بنائی به بیان نکات جالبی از خاستگاه خرافات و اسطوره‌های شیعهٔ امروزی می‌پردازد

🔷 در پایان مزدک بامدادان دو تصویر از نگاره‌گری و معماری آغازین اسلام را می‌آورد که مشابهت غیرقابل تصوری با نمونه های ساسانی و مسیحی و نمادهایشان دارد، و به تبیین چرایی این مشابهت‌ها بنا به تصویر کلی خود از تاریخ شکل‌گیری اسلام می‌پردازد.

.

.

.

🔥 قبسی از نقدآگین برگیرید و شمعی فروزان شوید به جان تاریکی! و بی‌شک تاریکی وجودی ندارد؛ شمع‌ است که خویش‌کاری خویش سست گرفته و جانِ آتش‌‌افشان خویش از یاد برده است.