11- معنویت
Manage episode 319603565 series 3312919
طي چند قرن اخیر، شناخت از معنویت چندان پیشرفتی نداشته است. حال آنکه در همین مدت، تواناییهاي ذهنی انسان بهشكل قابلملاحظهای رشد كرده است و امروزه دیگر کسی راضي نميشود به معنویت، به روشی که قرنها پیش به آن عمل میشده و در واقع منطبق با روحیهي مردمان آن زمان بوده، عمل كند.
اما برداشت دنیای امروز از واژهی «معنویت» چیست؟
در دنیای امروز معنویت یعنی همهچیز و هر چیز، از ترک دنیا و اعتکاف در خانقاهها گرفته، تا کارگاه یوگا، صوفیگری، بودیسم تبتی، تصوف مسیحی یا اسلامی، نقاشی یک تابلو، نجوم و رمل و اسطرلاب و خیلی چیزهای دیگر. در کتابفروشیها هم وقتی به قسمت «معنویات» مراجعه میکنیم، همه نوع مطلب میبینیم:
کتابهای کلاسیک عرفانی و معنویت سنتی، معنویت رمانتیک، سرگذشتهای قبیلهای کاستاندا، اعمال ماوراءطبیعی و پارانورمال مانند فکرخواني و تلهپاتی، انرژیدرمانی، روشهای خودآموز، فلسفهي ذِن، روانشناسی رشد شخصی، اعمال محیرالعقول و خارقالعاده، معجزه و کشف و کرامات و ...
هدف از طرح بحث «سوپرمارکت اعتقادات»، نشان دادن تنوع سلیقهی افراد و همچنین هشدار در مقابل انحرافاتی است که فرقهها در این ایام سبب شدهاند.
بدیهی است که جریان فکر میتواند ما را به هر طرف سوق بدهد. اما باید بفهمیم از چه صحبت میکنیم و به دنبال چه چیز هستیم.
تصویری که امروزه از معنویت متداول است، بیشتر بر هنرنماییهای مُحیرالعقول و پدیدههای فراعادی، یا حتا تجارتی پُرسود استوار است که همهمان از سوءاستفادهها و انحرافات آن باخبریم. و هرگاه موضوع معنویت به میان میآید، بیشتر جنبههای احساسی، نمایشی و فراعادی، یا حتا جنبهی مُسکنبودن و آرامبخش بودن آن به ذهن متبادر میشوند. با این وجود، این حالات را واقعاً نمیتوان معنویت دانست، چرا که نهتنها عقل سلیم را رشد نمیدهند، بلکه ممکن است به آن و از آنجا به روح صدمات فراوانی بزنند.
امروز فلاسفهی محبوب عامهي مردم در جستجوی ارائهي معنویاتی غیرمتعصب، بیتفاوت نسبت به خدا، یا حتی بيخدا هستند و تنها حضوری مطلق را قبول دارند.
دو قرن پیش، فرهنگ لغت معنویات را آنچه به طبیعتِ روح و زندگی درونی انسان مربوط میشود معرفی میکرد. و عرفان را هم به معنای علم خودشناسی برای نیل به خداشناسی تعریف میکرد. در گذشته، استادان عرفان، ریاضتهای جسمانی و کنارهگیری از اجتماع را توصیه میکردند، چون در آن زمان، آن نوع ریاضت و انزوا مؤثرترین راه مبارزه با نفس بود.
در گذشته، روشهای پُرکاربردْ در نزد عرفا گوشهنشینی، ریاضتهای جسمانی یا کُشتن نفس بود.
بر اثر ریاضتهای شاق، جسم ضعیف شده و امیال و انگیزشهای نفس سرکوب می شوند، و با سرکوبِ انگیزشها و امیالِ طبیعیِ جسم- روان، جسم در حالتِ رِخوَت قرار می گیرد:
جسم چنان ضعیف میشود که رَمَق ندارد تا خواستهای داشته باشد. با این حال، انگیزشها و امیال نفس مهار نشدهاند و به محض متوقف کردنِ ریاضت، یا مواجه شدن با محرکی، جسم دوباره قدرت میگیرد و انگیزشها و امیالاش، بهخصوص، انگیزشها و امیال نفس اماره دوباره با قدرت و با خطری بیش از گذشته بازمیگردند.
سرکوبِ نابهجای انگیزشها و امیالِ طبیعی و مشروع جسم- روان، مانند انگیزشها و امیال طبیعیِ جنسی و مشروع، با اولین وسوسهی جدی، دوباره سرکشانه بازمیگردد و کنترل عقل عادی و ارادهاش را خواهد گرفت تا او را به انجام آنچه که میخواهد وادار کند.
اما در این زمان که شرایط اجتماعی به نحو شگفتانگیزی دگرگون شده است، توسل به ریاضتهای جسمانی و زندگی در انزوا، دیگر نه مقدور است و نه کارساز.
لذا عرفای امروز، براساس شرایط جدید اجتماع و با توجه به دگرگونیهایی که در روابط انسانها پدید آمده، ریاضت فکری را جایگزین ریاضتهای جسمانی کردند.
چنین معنویتی، حضور در اجتماع را مناسبترین مکان برای رشد روحی می داند. از این رو اجتماع، مشابه آزمایشگاهی است که از طریق زندگی در آن و تعامل با دیگران، نقاط قوت و ضعف بعد ناپیدای وجود یا خود واقعی را بهتر میتوانیم بشناسیم و آن را به پختگی برسانیم.
از طریق آدرس ایمیل زیر با ما در ارتباط باشید:
ethical.podcast@gmail.com
44 epizódok